Uyurken Neden Düşüyormuş Gibi Hissederiz?

[Havva Nur 1]

Bu Beynimizin Bir Oyunu Mu?

Uykuda Düşme Hissi…Hemen hemen hepimizin yaşadığı o enteresan deneyim…
Bir gece önce pek iyi uyumadınız, gününüz çok stresli ve yoğun geçti. Kafanızı toplayıp bu yoğun günü hasarsız şekilde atlatabilmek için bol bol da kahve içtiniz. Akşam oldu, uzandınız o güzelim yatağınıza, kendinize rahat bir pozisyon seçtiniz ve nihayet güzelce uyuyabileceksiniz. Beyniniz yavaşlamaya başladı….Tam uykuya dalacaksınız…Hoooop o da ne? Sarsıcı bir düşme hissiyle aniden uyandınız. Oysa henüz uykuya dalmıştınız…

Tıpkı önünüzdeki merdivenin son basamağını fark etmeyip boşluğa adım atmış ya da türbülansa yakalanmış bir uçaktaymışsınız gibi… Korkunç bir his biliyorum çünkü benim de başıma geldi, hem de defalarca…. Bu ilginç deneyim, bilimsel dilde “Hipnogojik Miyoklinik Seğirti” , yani daha anlaşılır kelimelerle “Uyku Sırası İstemsiz Seğirme”.

Peki bu hissi kimler yaşıyor?

Mayo Klinik tarafından yapılan araştırmalara göre insanların %70’inden fazlası bu hissi uykuya dalıp baş kısımları gevşedikten hemen sonra yaşamaktalar. Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi ise kişinin günlük yaşam kalitesinin önemini vurgulamakta…

Uyku bilimi profesörü Jason Ellis, uyku sırasında aniden düşme hissiyle uyanmamızın; hipnik seğirmeden kaynaklandığını söyler.
Hipnik Seğirme vakasının nedeni iki şekilde açıklanıyor. İlk varsayım daha bilimsel ama ikinci varsayım çok tartışma yaratacak bir türden…
Uykudayken düşme hissi kaslarımızın istemsiz bir biçimde kasılarak bizi sarsmasıyla gerçekleşir. Bu birinci varsayım. Örneğin hıçkırık da istemsiz bir kas hareketidir.
Uyku sırasında vücudumuzun işlevlerinde bazı değişimler olur. Uykuya geçişin birinci evresinde gözler yavaş hareket eder ve kasların etkinliği azalır. Düşme hissi tam bu anda ortaya çıkar. Düşme hissinin uyanıklık ve uyku arasındaki geçişi sırasında kol ve bacak kaslarındaki sinir hücrelerinin, doğru şekilde çalışmamasından kaynaklandığı öne sürülür.

Benzer bir görüş ise bu durumun basit bir koruyucu refleks olduğu. Beyin, kas etkinliğindeki azalmayı ve kasların gevşemesini, vücudun gerçekten düştüğü şeklinde algılıyor. Vücudun kendini koruyabilmesi için kaslara, kasılma mesajı gönderiyor. Yani beynimiz bizi korumak isterken bu vahim deneyimi yaşamamıza sebep oluyor.
Özellikle tedirginlik, stres hali, aşırı kafein tüketimi ve yatağına yorgun yatan kişilerin bu hissi daha sık yaşadıkları gözlemlenmiştir.

Bu hissin sebebi EVRİM olabilir mi?

Şimdi gelelim ikinci ve asıl ilginç olan varsayıma…Çok fazla desteklemiyorum ama yine de yazayım. Belki böyle düşünenler de vardır.

Evrim…

Türümüz Homo Sapiens’in ataları yaklaşık 4 milyon yıl öncesinden itibaren ağaçlar üzerinde yaşamayı bırakarak, ormanlardan çıkmış ve kademeli olarak çayır çimen hayatına geçmiştir. Üstünden çok zaman geçmiş olsa da ağaçlar üzerindeki geçmişi, evrim teorisi açısından bakarsak çok da eskilerde kalmış sayılmaz. Uyku sırası düşme hissi de günümüze kadar korunabilmiş bu genetik miraslardan bir tanesi mi acaba?

Ataların çok büyük bir kısmı ağaçlar üzerinde yaşamaktaydı. Ağaçta yaşamanın önemli bir avantajı yerdeki avcılardan uzakta yaşamak olsa da en büyük tehlikesi düşmekti. Bunun sebebi sadece denge kaybı değil. Aynı zamanda aralarındaki kavgalar, bir bireyin diğerini ittirmesi, sert rüzgarlı bir gece primatların ağaçtan düşmesi için yeterli sebepler.

Uyuyan bir primatın, düşmeye karşı sürekli alarm halinde olması gerekir. Ancak bu hiç kolay bir iş değildir; zaten uyku halinde, yarı felç olan vücudumuzu beyin sürekli kontrol altında tutmak ister. İşte tam da bu sebepten kritik anlarda beyinde, vücudu uyararak uyanmamızı sağlayan bir sinir devresinin evrimleşmiş olduğu düşünülmektedir.Biz de bu özelliği, atalarımızdan ötürü, günümüzde hipnik seğirme – ani sıçramalar olarak halen taşıyor olabiliriz.

Aklınızda olsun; uykuya geçiş kasların gevşemesi, nefes hızının ve vücut sıcaklığının düşmesidir. İşte bu ani düşme hissi, kasların gevşemesi sırasında beynin anlık kontrolü kaybetmesiyle oluşur. Panikleyen ve alarm durumuna geçen beyin, tüm kaslarımızı kasarak düşmenin etkisini azaltır. Uyanınca yeniden çalışmaya başlayan duyularımız sayesinde beynimiz hızla normale döner, siz de uykunuza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz…