Jump to content

Tetanoz (Tetanus, Tetanosis, Kazıklı Humma, Doluca)


Bilim Forum
 Share

Önerilen İletiler

  • Yönetici

Clostridium tetani toksinleri (neurotoxin) tarafından meydana getirilen hiperestezi, tetani ve konvülziyonlar ile nitelendirilen ölümcül bir hastalıktır. Bütün memelilerde görülür. İnsanlar hariç tutularak olursa atlar diğer hayvanlara oranla çok duyarlıdır. Köpekler kısmen dirençlidir. Kediler daha dirençlidir. Dünya çapında yaygın bir hastalıktır.

Etiyoloji: Clostridium tetani gram pozitif, anaerob, 4-5 mikron büyüklükte bir basil olup, dış ortamda (aerobic) spor teşkil eder. Sporları ahır zemininde yıllarca canlı kalır. Buhar ile sterilizasyona 15-90 dakika süreyle dayanır. Bu nedenle cerrahi aletler otoklavda sterilize edilmek zorundadır. Normal koşullarda atların mide-bağırsak boşluğunda ve dışkılarında bol miktarda mevcuttur. Bu nedenle at ahırları, tavlalar ve at dışkısı ile bulaşık ortam bol miktarda etkenin sporlaşmış formlarını içerir. Sporları dış ortamda çok dirençlidir ve uzun süre yaşar. Dezenfektanlara dirençlidir. Birçok toksin üretir. Ama önemli olanı neurotoxindir. Bu mikroorganizma dış ortamda spor teşkil eder ve normal koşullarda hayvanların mide-bağırsak boşluğunda ve dışkılarında bulunur. Sporları terminal olarak yer alır. Sporlar organizmaya derin yaralar ile girer. Ayrıca doğum esnasında genital yolla da girebilir. Kastrasyon, aşılama ve diğer enjeksiyonlar giriş nedenidir. Derin yaralara giren sporlar oksijensiz ortamda çoğalarak toksin üretir. İnkubasyon periyodu birkaç gün ile 4 hafta veya daha uzun olabilir. İdiyopatik tetanoz (rumende neurotoksin üretimi) olgularındanda bahsedilmektedir. Neurotoksinin sentral sinir sistemine ulaşması periferik sinirler yoluyla olmaktadır şeklinde ifade edilmekle beraber taşınma şekli tam olarak bilinmemektedir. Bazıları da kan ve lenf yoluyla ulaştığını ileri sürmektedir. Hayvan dışkıları ile bulaşık ahır, tavla ve dışkı ile bulaşık ortam bol miktarda etkenin sporlaşmış formlarını içerir. Sporları dış ortamda çok dirençlidir ve uzun süre yaşarlar. Kuzular kuyruğa garo uygulama ve kastrasyon nedeniyle daha duyarlıdır.

Patogenez: Cl. tetani sporları organizmaya derin yaralar, enjeksiyonlar, göbek kordonu yaraları ve doğuma müdahale yoluyla girer ve buralarda üreyerek ekzotoksin (neurotoxin) meydana getirir. Kültür ortamlarında 36-39 santigrat derecede enfekte yaralarda olduğu gibi neurotoxin sentezler. İnkubasyon periyodu 5 gün ile 3 hafta (10-14 gün) arasında değişir. Yaralanmalar, operasyon aletlerinin sporlar ile enfekte olması, göbek kordonu, aseptik enjeksiyonlar, vurma ve çarpma yaraları, operasyon yaraları yolu ile mikroorganizma vücuda girer ve anaerobik ortam bularak vejetatif hale geçerek exotoxin açığa çıkarır. Tetanospasmin, tetanolysin ve nonspazmojenik toksin olmak üzere üç tür ekzotoksin salgılar. Tetanolizin lokal doku nekrozunu arttırır ve antifagositiktir. Nonspazmojenik toksin periferik sinir sisteminde paralize neden olur. Tetanospazmin periferik sinirlerin aksonları yolu ile ascendens olarak yayılır ve nöronlar arası iletiyi irreversibl olarak inhibe ederek, nörotransmitter maddeler olan glicyne ve y-aminobutyric asit (GABA) salgılanmasını bloke eder. Sonuçta normal motor refleksler inhibe edilir ve tetanik kontraksiyonlar meydana gelir. Çizgili ve düz kaslar kasılır. Toksin 3 hafta süre ile bağlı kalır.

Semptomlar: İnkubasyon periyodu yaranın durumuna veya operasyon süresine bağlı olarak değişir. Aşılamanın olmaması ve yara anamnezi hastalıktan şüphelenmek için yeterli olmakla beraber, klinik muayenede herhangi bir yara bulunmayabilir. Hatta yara kabuk bağlamış olabilir veya hiçbir yara izi yoktur. İlk belirtiler kaslarda sertlik, yürümekte isteksizlik ve kas titremeleri şeklindedir. Diğer semptom baş yukarı kaldırıldığında üçüncü göz kapağının gözün önünü kapatmasıdır. Semptomlar birdenbire ortaya çıkar. Yem almada ve su içmede güçlük, kas gruplarında sertleşmeler, tutuk ve dengesiz yürüyüş, terleme başlangıç semptomlardır. 24-48 saat içinde baş ve boyunda gerilme, ekstensor ve fleksor kasların beraberce kontraksiyonu sonucunda ekstremiteler bükülemez. Çene kilitli (trismus-lock jaw) olup, yem ve su alınamaz (dysphagia). Baş ve boyun kaldırıldığında palpebra tertia göz küresinin önünü kapatır. Bu semptom tetanoz için patognomiktir. Sempatik sinir sisteminin uyarılmasına bağlı sancı hali vardır. Kuyruk kalkık, karın çekik olup, idrar yapma ve defekasyon durmuştur. Dyspne görülür. Uyarılara karşı aşırı duyarlılık söz konusudur. Ses ve gürültüye bağlı olarak eksitabl hale gelmiştir. Kastal tahta gibi serttir. Yatar pozisyondaki hayvanları ayağa kaldırmak mümkün değildir. 2-3 gün içinde hipostatik pneumonie, gangrenli pneumonie ve interkostal kas tetanisi sonucunda solunum kasları paralizinden hayvan ölür. Tetanozlu hayvanlarda klinik muayene ihtiyatla yapılmalı, enjeksiyonlar ve sondalama işleri yapılırken dikkatli olmalıdır.

Tanı: Klinik semptomlara ve yara anamnez bilgilerine göre konur. Enfekte hayvanların serumunda tetanoz toksinini ortaya koymak mümkündür. Yaralardan etkeni gram boyama ile ortaya koymak ve anaerobik kültürünü yapmak mümkündür.

Kontrol: Tetanoz toksoid aşıları ile aktif bağışıklık sağlanır. Geniş ve derin yaralardan sonra 1.500-3.000 İÜ veya daha fazla miktarda tetanoz antitoksini yapılır. Yaklaşık 2 hafta süre ile koruyucudur. 30 gün sonra tekrarlanır. Gebe kısraklar gebeliğin son 6 ayında aşılanır. Taylar 5-8 hafta arasında aşılanır. Yüksek risk içeren bölgelerde taylara tetanus antitoksini verildiğinde 2-3 hafta ile 3 ay süre arasında korur.

Kaynakça: Bilal, Tarık., Sığır Hastalıkları, Bakteriyel Hastalıklar, 2013, 365-368.

Blog bölümünde Zeynel Veisoğlu tarafından yazılmıştır. Üyeliğini aldığında hesabına aktarım sağlanacaktır.

Bilim ile kalın!

Yorum bağlantısı
Sitelerde Paylaş

Sohbete sen de katıl

Dilersen hemen kayıt olabilir ya da hemen bilgilerini girip yorum yapabilirsin Eğer bir hesabın varsa giriş yaparak üyeliğinle yorumlayabilirsin

Misafir
Bu konuyu yanıtla

×   Yapıştırdığınız içerik biçimlendirme içeriyor.   Biçimlendirmeyi Temizle

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Önceki içeriğiniz geri yüklendi.   Editör içeriğini temizle

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

 Share

Hakkımızda

Sitemiz bir "Günlük" olarak derleme yayın, yorum, diyalog ve yazılara vermektedir. Güncel bilim haberleri ve gelişmelere ek olarak özellikle sosyal medyada gözden kaçan, değerli gördüğümüz tüm içeriğe kaynak ve atıflar dahilinde sitemizde yer vermekteyiz. Bu sitede verilen bilgilerin kullanım sorumluluğu tümüyle kullanıcıya aittir. Sayfalarımızda yer alan her türlü bilgi, görsel ve doküman sadece bilgilendirmek amacıyla verilmiştir.

Bilim Günlüğü internet sitesi 5651 Sayılı Kanun’un 2. maddesinin 1. fıkrasının m) bendi ile aynı kanunun 5. maddesi kapsamında Yer Sağlayıcı olarak faaliyet göstermektedir. İçerikler, ön onay olmaksızın tamamen kullanıcılar tarafından oluşturulmaktadır. Yer Sağlayıcı olarak, kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriği ya da hukuka aykırı paylaşımı kontrol etmekle ya da araştırmakla yükümlü değildir.

Yer Sağladığı içeriğin 5651 Sayılı Kanun’un 8 ila 9. maddelerine aykırı şekilde; kişilik haklarınızı ihlal ettiğini ya da hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsanız buradan iletişime geçerek bildirebilirsiniz. 

Bildirimleriniz dikkatle ve özenle incelenmekte olup kişilik haklarınızın ihlali ya da hukuka aykırılığın tespiti halinde mevzuat kapsamında en kısa sürede işlem yaparak bilgi vereceğiz.

×
×
  • Yeni Oluştur...