Bilim Günlüğü
Çin - Pekin Antik Gözlemevi

Antik Çin Dönemi içerisinde Çinli Bilginler ve Astronomi

Antik Çin Dönemi ve Astronomi hakkında ne biliyoruz?

Antik Çin Dönemi içerisinde Güneş'i, Ay'ı ve yıldızları tanrılar olarak düşünüyorlardı. Mezopotamya'daki meslektaşları gibi Çinli bilginler de yıldızların hareketlerini kullanarak geleceği tahmin edebileceklerini düşünüyorlardı. Çin'in gökbilimcileri gökyüzünü Sümerliler gibi burçlara ayırmışlardı; fakat Çinlilerin ayrımı Sümerlilerinkinden farklıydı. Çinlilerin Mezopotamya'yı tanıyıp tanımadıklarını ise kimse bilmiyor.

MS 130 yılı, Han Hanedanı döneminde , Ay'ın yuvarlak olduğunu, Güneş'in Ay'ın bir tarafını aydınlatırken diğer tarafının karanlıkta kaldığını biliyordu. Zhang Heng Güneş ve Ay tutulmalarının da nasıl olduğunu anlamıştı.

Avrupa ve Batı Asya'daki Romalılar ve Sasaniler gibi Çinli gökbilimciler de bilimsel amaçlarla yıldızlarla ilgilenmişlerdi, fakat bunun yanında kehanetler üretme fikrini de sürdürmüşlerdi.

Dönemin araştırmacılarından biri yukarıda görülen ve dünyanın en eskisi olan yıldız haritasını çizmişti. O zamanlar teleskopların ve gelişmiş merceklerin olmadığı düşünüldüğünde oldukça zor bir çalışma olmalı; çünkü haritada görülen bazı yıldızları çıplak gözle görebilmek oldukça zor.

Çinlilerin bu bilimsel olmayan gökyüzü çıkarımlarına ‘sarı yol' deniyordu. Bu, yörüngede hareket halinde olan Güneş'e bir göndermeydi. Çinlilerin ilk gökbilim kayıtları MÖ 3000 yılına kadar tarihleniyor. İlk tutulmanın kaydı ise MÖ 2136 yılı. Yüzlerce yıllık gökyüzü incelemesinin ardından Çinliler çok eski tarihlerden itibaren Ay tutulmalarını hesaplayabiliyorlardı.

Çinliler Ay takvimi kullanıyorlardı ve her yıl 12 aydan oluşup 365,25 gün uzunluğundaydı. Bu sayıyı bir çemberin derecesi olarak kabul ettiler. (Biz bugün 360 dereceyi kullanıyoruz.)

Çinlilerin en önemli gözlemlerinden biri 1054 yılındaki süpernovadır. Onlar bu olayı ‘misafir yıldız' olarak isimlendirdiler. Çünkü bir yıllık parlamanın ardından yıldız kaybolmuştu. Burada sözü geçen süpernova bizim Yengeç Bulutsusu olarak bildiğimiz şeyi yarattı.

1054 yılındaki bu ilginç olay Güneybatı Amerika yerlilerinin kaynaklarında da görülse de, nedense Avrupa veya diğer kültürlerin kayıtlarında geçmiyor.

Hubble tarafından çekilen Güney Yengeç Bulutsusu
Hubble tarafından çekilen Güney Yengeç Bulutsusu

Çinliler zamanı ve mevsimleri hesaplamak için Büyük Kepçe takım yıldızının Kutup Yıldızı'na göre konumunu kullandılar. Büyük Kepçe, Büyük Ayı Takımyıldızının arka tarafında kalan kısımdır. Ayrıca Çinli bilimciler zamanı hesaplamak için günü 100 bölüme ayıran bir su saati de icat etmişlerdi. Ming Hanedanı döneminde, 1436-1449 yılları arasında, Pekin'de etkileyici araçlarla dolu bir gözlemevi de inşa edildi. Bugün bu yapı Pekin Antik Gözlemevi olarak biliniyor.

Antik Çin Dönemi kalıntısı ve Pekin Gözlem Evi
Antik Çin Dönemi kalıntısı ve Pekin Gözlem Evi