Ahtapotlardan farklı olarak, uzuvlarımızda beyin yoktur. Bu yüzden kollarımızda ve bacaklarımızda hiçbir şeyi “hatırlayamıyoruz”. Ancak, kas hafızası aracılığıyla bir şeyi fiziksel olarak nasıl yapacağınızı öğrendikten sonra (bisiklete binmek gibi), düşünmeden yapmanın daha olduğu bir gerçek. Tabii vücudunuz bunu hatırlar gibi hissediyor.
Çoğu insan bu olguya “kas hafızası” der. Ancak biyologlar ve sinir bilimciler araştırdığında en az iki farklı şekilde bu durumu açıklıyorlar.
Kas Liflerinizdeki Hafıza
Hayatında hiç halter tutmadıysanız, ilk kez biriyle çalışmayı denediğinizde muhtemelen ağır ve garip hissedeceksiniz ve etkileyici bir poundaja kadar çalışmanız gerekecek. Ancak, çalışmaya bir mola verip aylar sonra geri dönerseniz, daha önce kaldırdığınız ağırlıklara geri dönmenin daha kolay olduğunu görürsünüz.
Aynı durum tercih ettiğiniz egzersiz ne olursa olsun geçerlidir. Kaybedilen kasları tekrar koymak, ilk kez biriktirmekten daha kolaydır.
Bazı biyologlar bunun neden olduğunu anlamaya çalışmak için son yıllarda ayrıntılı deneyler yaptılar. Onların şu anki teorisi, kasların küçülmesine rağmen, kas hücrelerinin etrafına yapışması oldu.
Kasları hipertrofi noktasına kadar strese soktuğumuz zaman, güçlenmeleri için yeni hücreler ortaya çıkıyor.
Birde uzun zaman boyunca kaslarınızı kullanmazsanız aynı şeyin tersi olacağı fikri vardır. Kullanılmayan bu hücreler ölmeli. Ancak bu tam olarak doğru olmayabilir. Hücresel düzeyde kas büyümesinin kilit göstergeleri, kas liflerinin içindeki çekirdekler olan miyonükleilerdir, ancak bu küçük organelleri izlemek zordur.
“Kas, birçok farklı hücre tipine sahip karmaşık bir dokudur ve bu alandaki sorunlardan biri, çalışma için miyonükleilerin nasıl tanımlanacağıdır.” diye açıklıyor yakın zamanda bu konuda bir inceleme makalesi yayınlayan University of Massachusetts Amherst’ten biyolog Lawrence Schwartz.
Önceki deneyler genel hücre ölümünü, myonuclei ölümü ile karışmış olabilir. Bu da biyologların yanlışlıkla miyonükleilerin kaybolduğunu düşünmelerine yol açmıştır.
Oslo Üniversitesi’nde Kristian Gundersen, myonüklei’lerin büyümelerini veya çürümelerini izlemek için belirli hücreleri etiketlediği son araştırmalar, myonüklei’nin Kas atrofisi olarak kaybolmadan küçüldüğünü buldu.
Schwartz’in laboratuarı Gundersen’in bulgularını üzerine inşa etti ve bazı araştırmacılar hala myonükleilerin kaybolduğunu düşünse de, biraz farklı yöntemler kullanarak aynı sonuçları elde ettiler.
Bütün bunlar, kas liflerinin eskisi kadar büyük olduğu izlenimini nasıl koruduğunu henüz tam olarak anlamadığımızı söylemektir. Ancak kanıtlar, myonucleilerimizin en azından bazı hatırlamaları yaptıklarını göstermektedir. Bu, daha genç yaşlarınızda, özellikle de büyümeye yatkın olduğunuzda ergenlik döneminde kurduğunuz kas, daha sonra yaşamda size yardımcı olabilir.
Schwartz ve diğerleri, bu erken alıştırmanın bireylerin yaşlanmanın etkilerini yavaşlatmak için daha sonra hayata çekilebilecek olan myonuclei’lerin yardımcı olabileceğini belirtti.
Nöronlarımızdaki Hafıza
Bir bisiklete binmeyi öğrenmek epizodik hafızada bir egzersizdir: nasıl yaptığınızı açıklayamadan bir bisiklete binmeyi öğrenebilirsiniz. Bisiklet alışılmadık bir durumdur, çünkü sonunda anladığınız bir an var gibi görünüyor, ancak fiziksel bir şey yapmayı öğrenmek bu tür bir hafızayı içerir. Sanki bu bellek kaslarımızda saklanıyormuş gibi hissettiriyor – sanki gerçekten farkında olmadan nasıl bir eylem yapacağımızı hatırlıyormuş gibi. Ama gerçek şu ki, faaliyet beynimizde gerçekleşiyor.
Oxford Ünivertsitesi’nden nörobilimci Ainslie Johnstone, “Bisiklete binmek, tenis oynamak veya mükemmelleştirmek gibi belirli beceriler, belirli kasların güçlendirilmesini gerektirebilse de, yeni becerilerin öğrenilmesi ve hafızaya alınması için önemli olan süreçler, kaslarda değil, esas olarak beyinde meydana gelir.” dedi.
Beyninizin bu hareketten sorumlu olan kısımları, özellikle de motor korteks, hareketin temsili olarak işlev gören nöronlar arasında daha güçlü bağlantılar geliştirir ve hafızayı daha kolay ve erişilmesini kolaylaştıran bu bağlantılardır.
Örneğin, telli çalgılar çalan insanlar, belirli notları çalmak için özellikle notalara basan sol elleriyle ilgili kas anılarını sakladılar. Buna göre, çalışmalar, motor kortekslerinin sol elleri için alışılmadık derecede geniş bir alana sahip olduğunu göstermektedir. Aynı şey ister gitar olsun ister başka fiziksel bir şey yapmayı öğrendiğiniz zaman geçerlidir.
Kaslarınızın içindeki nöronlar elbette güçlü bir rol oynamaktadır. Sadece kaslarınızın tek başına yaptığı bir şey gibi görünebilir. Fakat aynı eylemi tekrar tekrar gerçekleştirmenize yardımcı olan aktivite deseni beyninizin içinde gerçekleşir.