Stresli olduğumuzda vücudumuzda tam olarak neler oluyor?

Zaman zaman hepimiz stresli hissediyoruz, bunların hepsi yaşamdaki duygusal iniş ve çıkışların bir parçası.

Stres birçok sebepten oluşabilir; çevremizdeki sorunlardan, kendi düşüncelerimizden ve çevremizdeki dünyayı nasıl gördüğümüzden. Sınav zamanı gibi bir baskı anı etrafında stresli hissetmek çok doğaldır ancak bedenimiz stresle başa çıkmak ve buna tepki vermek için fizyolojik olarak tasarlanmıştır.

Kendimizi baskı altında hissettiğimizde sinir sistemi vücudumuza adrenalin, noradrenalin ve kortizol gibi stres hormonlarını salma talimatını verir. Bunlar, üzerimizde gördüğümüz tehdit veya tehlikeyle başa çıkmamıza yardımcı olacak fizyolojik değişiklikler üretir. Buna “stres yanıtı” veya “savaş ya da kaç” yanıtı denir.

Stres tepkisi tetikte kalmamıza, motive olmamıza ve eldeki göreve odaklanmamıza yardımcı olduğu için stres aslında olmak olumlu olabilir. Genellikle basınç düştüğünde, vücut yeniden dengelenir ve tekrar sakinleşmeye başlarız.

Fakat stresi çok sık ya da çok uzun süre yaşadığımız zaman ya da olumsuz duygular başa çıkma yeteneğimizi zorladığında sorunlar ortaya çıkacaktır. Sinir sisteminin sürekli aktifleşmesi yani “stres tepkisinin” yaşanması durumu vücutta aşınma ve yıpranmaya neden olur.

Stresli olduğumuzda ilk olarak solunum sistemi etkilenir. Oksijen bakımından zengin kanı vücudumuzda hızlı bir şekilde dağıtma çabası içinde daha sert ve daha hızlı nefes alma eğilimindeyiz. Bu, çoğumuz için bir sorun olmasa da, astımı olan ve nefes darlığı hissedebilen ve yeterli oksijen almak için mücadele edebilen insanlar için bir sorun olabilir.

Aynı zamanda, asgari havanın alındığı yerlerde, hiperventilasyona yol açabilen hızlı ve sığ solunumlara neden olabilir. Birisi endişe ve panik atak geçirmeye yatkınsa bu daha olasıdır.

Stres, bağışıklık sistemlerimizde hasara yol açıyor. Vücudumuzda salınan kortizol, bağışıklık sistemini ve enflamatuar yolları baskılar ve enfeksiyonlara ve kronik enflamatuar koşullara karşı daha duyarlı hale geliriz. Bu yüzden hastalıklarla savaşma kabiliyetimiz azalır.

Kas-iskelet sistemi de etkilenir. Vücudumuzun kendimizi yaralanma ve acıdan korumanın doğal yolu olan kaslarımız gerilir. Tekrarlayan kas gerginliği, bedensel ağrı ve ağrılara neden olabilir ve omuzlarda, boyun ve başta meydana geldiğinde, gerginlik baş ağrıları ve migrenlerle sonuçlanabilir.

Stresin kardiyovasküler sisteme etkileri var. Akut stres oluştuğunda kalp atış hızı ve kan basıncı artar, ancak akut stres geçtikten sonra normale döner. Akut stres sürekli tekrarlanırsa veya stres kronikleşirse (uzun bir süre boyunca) kan damarlarına ve arterlere zarar verebilir. Bu hipertansiyon, kalp krizi veya felç riskini artırır.

Endokrin sistemine de zararları vardır. Bu sistem ruh halini, büyümeyi ve gelişmeyi, doku fonksiyonunu, metabolizmayı ve üreme süreçlerini düzenlemede önemli bir rol oynar.

Hipotalamus beyinde bulunur ve endokrin sistemi sinir sistemine bağlamakta anahtar rol oynar.

Hipotalamustan gelen stres sinyalleri, kortizol ve epinefrin stres hormonlarının salınımını tetikler ve daha sonra stresli durumla başa çıkmanız için enerji sağlamak üzere karaciğer tarafından kan şekeri (glikoz) üretilir. Stres düştüğünde çoğu insan ekstra kan şekerini emer, ancak bazı insanlar için diyabet riski artar.

Stres bazı hoş olmayan gastrointestinal etkilere sahip olabilir. Özellikle yeme alışkanlıklarımızı az ya da çok yemek yeme alışkanlığımızı değiştirdiysek ya da yağlı ve şekerli yiyecek tüketimimizi arttırırsak, mide ekşimesi ve asit geri dönüşü yaşayabiliriz. Bağırsaklarımızın kullanacağımız besinleri, besinlerimizden alma yetenekleri azaltılabilir. Mide ağrısı, şişkinlik ve bulantı, ishal veya kabızlık görülebilir.

Üreme sistemlerimizde de sorunlara sebep olabilir. Erkekler için kronik stres testosteron ve sperm üretimini etkileyebilir. Kadınlar adet döngülerinde değişiklikler yaşayabilir ve adet öncesi belirtilerinde artış yaşayabilirler.

Stresin duygusal refahımız üzerinde belirgin etkileri vardır.

Günlük yaşamımızda yüksek ve düşük ruh hallerini yaşamak normaldir, ancak stresli olduğumuzda daha yorgun hissedebilir, ruh hali değişebilir veya normalden daha fazla sinirlenebiliriz.

Stres aşırı derecede hasara yol açar, bu da uymakta zorlandığımız ve huzursuz geceler yaşayabileceğimiz anlamına gelir. Bu, sınav zamanı boyunca özellikle önemli olan konsantrasyon, dikkat, öğrenme ve belleği bozar. Araştırmacılar zayıf uyku ile kronik sağlık problemlerini, depresyon ve hatta obeziteyle ilişkilendirdiler.

Stresle baş etme biçimimizin sağlığımız üzerinde de dolaylı etkisi vardır. Baskı altındaki insanlar genellikle sigara içmek, çok fazla alkol almak veya stresi azaltmak için ilaç almak gibi daha zararlı alışkanlıklar benimseyebilirler.

Ancak bu davranışlar strese uyum sağlamanın uygun olmayan yoludur ve sadece kişisel sağlık ve güvenliğimiz için daha fazla sağlık sorununa ve riskine yol açmaktadır.

Bu yüzden stres sizi yönetmeden siz stresinizi yönetmeyi öğrenin.

Her şeyin kontrol altında tutulması gerçekten zor değil. Yaşamdaki bazı stresler normaldir ve küçük bir stres uyanık, motive, odaklanmış, enerjik ve hatta heyecanlı hissetmemize yardımcı olabilir. Bu enerjiyi etkili bir şekilde yönlendirmek için olumlu eylemler yapın; artık daha iyi performans sergiliyor, yaptıklarınızdan daha fazlasını elde ediyor ve kendinizi çok daha iyi hissediyorsunuz.