Daha önce ”Olmaz bu, ne olursa olsun başaramam, çok denedim bunu yapamıyorum” gibi cümleler kurdunuz mu? Bu cümleleri geçmiş deneyimlerimize dayanarak bir işin olamayacağına emin oluyoruz. Peki gerçekten imkansız mıdır?

Öğrenilmiş çaresizlik nedir?

Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin bir durumda belli bir süre negatif sonuç alma deneyimini elde etmesi sonucunda başarısızlığı kabullenmesi durumudur. Kabullenme ne kadar güçlü olursa başarısızlığın önündeki engeller kalksa dahi başarısız olacağından emindir ve engellerin kalktığını fark edemez.

martin seligman deneyi ve öğrenilmiş çaresizlik

Psikolog Martin Seligman ve Steven Maier 1965 yılında bir deney yapmaya karar verdiler. Bu deneyde köpekleri 2 kafese ayırdılar. Kafeste bulunan köpeklere kafesteki düzenek sayesinde elektrik verildi ancak kafeslerde bir fark bulunuyordu. 1. grupta bulunan köpeklerin elektrik şokunu durdurabilecekleri bir düğme bulunuyor. 1. grupta yer alan köpekler kısa sürede düğmenin şoku kestiğini keşfediyorlar.2.grupta bulunan köpeklerin ise şoku durdurabilecekleri bir düğmeleri yok.1.grupta bulunan köpeklere bir çıkış olabileceği öğretilirken diğer köpeklere ise çaresizlik öğretiliyor.

Okullar açıldı, peki yirmi birinci yüzyıl velisi ne durumda?

İşte burada deneyin ikinci kısmına başlanıyor. Deneyin ikinci kısmında yukarıdaki görselde bulunan düzenek kullanılıyor. Köpeklere şok  veriliyor, tek yapmaları gereken ortada bulunan engelden atlamak. 1. grupta bulunan köpekler engelden atlayarak şoktan kurtulurken 2. grupta bulunan köpeklerin şoktan kurtulamayacaklarını bildiklerinden herhangi bir şekilde şoktan kurtulmak için çabalamıyorlar.

Bilim insanları bunun gibi bir çok deney yapıyorlar. Bunlardan en çok bilineni ise şüphesiz pire deneyidir.

Bu deney ise çok basit bir şekilde uygulanıyor. Pireler bir kavanoza kapatılıp ısıtılmaya başlanıyor, pireler ısınan kavanozdan kaçmak için atlamaya başlıyorlar.

Fakat pirelerin büyük bir sorunu var kapağın kapalı olmasından dolayı dışarı atlayamıyorlar bu şekilde kavanoz tekrar tekrar ısıtılarak pirelere çaresizlik kabul ettiriliyor sonra kapak açılıp deney tekrarlanıyor.

Sonuç pireler ancak  kapak boyu kadar atlayabiliyor, engelin ortadan kalkmasına rağmen pirelerimiz ısıtılan kavanozdan kaçamıyorlar.