Akılda kalıcı melodiler aklınıza girmenin bir yolunu bulurlar, tekrar tekrar dönerler ve sessizce çekip giderler.
Görünüşe göre ne nasıl başladığını fark ediyoruz, ne de nasıl gittiklerini. Ama şarkılar nasıl aklınıza takılır? Bu sinir bozucu durumun arkasındaki durum nedir?
Psikologlar bu beyninize sıkışan melodiler fenomenini çözmek için gayretle çalışıyorlar. Endişelenmeyin, gerçekten sıkışmıyorlar. Bu, kişinin aklında bir şarkının kendiliğinden hatırlanması ve tekrarlanması manasına gelen “istemsiz müzikal imgeleme” denen şeydir.
Müzik psikolojisi uzmanı Kelly Jakubowski, binlerce ‘akılda sıkışan’ şarkı durumunu inceledikten sonra bu duruma sebep olan üç şey keşfetti; yüksek tempolu olmak, tanıdık bir ses düzenine sahip olmak, kendine mahsus bir yapıya sahip olmak.
Radyodaki en popüler şarkılarda bunları mutlaka bulacaksınız, çünkü onların aklınıza takılmasına sebep olan şey bunlar. Yine de bu zirvedekilerin bazıları diğerlerine göre zaman sınavından daha iyi geçiyor.
Bir şarkının ne kadar hızlı olursa, aklınıza takılma ihtimali de o kadar yüksek olur. Jakubowski bunun sebebinin dişinizi fırçalarken, yürürken, sörf yaparken yakaladığınız tempoya ulaşabilmesiyle açıklıyor. Bu şarkılar ayrıca benzer melodilere ve ses yapılarına sahiptirler.
Nörobilimcilere göre bu şarkılar kaygınızı oldukça azaltabilir.
Jakubowski beynin optimal seviyede karmaşıklığı aradığını söylüyor — yani melodiler ilginç olmalı ama hatırlamak için çok da zor olmamalıdır. Örneğin ninniler düşük perdeden başlar, yükseğe çıkar ve başladığı yere dönerler. Bu, bir melodinin alabileceği birçok yaygın formdan sadece biridir ve bu ses yapısına olan aşinalık zihnimizin onları hatırlamasını ve tekrar etmesini kolaylaştırır.
Ancak beyniniz bir şarkıyı duyduğunda, sadece temposunu ve ritmini kaydetmekle kalmaz, aynı zamanda şarkının duygu ve sözlerine de dikkat eder.
Bütün bu bilgiler beynin işitsel hafıza merkezinde kaydedilir. Ve akla takılan melodiler, bu faktörlerin benzersiz kombinasyonuna dayanır, beyniniz ne kadar çok önem verirse, hafızanız da o kadar çok canlılaşır.
Şarkıların beyninize nasıl girdiğini bildiğinize göre orada takılmayı nasıl başarıyorlar?
Her şey günlük yaşamınızdaki tetikleyiciler ve ipuçlarına dayanıyor. Ne hissettiğiniz, nerede olduğunuz, ne yediğiniz, kiminle olduğunuz, ne düşündüğünüz, ne kokladığınız gibi süreçler herhangi bir şarkı sözüyle eşleştirilebilir.
Düşüncelerimizin bu eşleştirmeleri tetikleyebilmeleri için birçok yol vardır, bu şekilde akort şarkıyı çalmaya başlar. İstemsiz belleğin bu süreci şarkıların kafanıza takılmasına sebep olan şeydir. Bu şarkıların kafanızdan nasıl çıktığına gelince, bilim insanları hala bunun üzerinde çalışıyor.
[…] Neden bazı şarkılar hep dilimize dolanır? […]